Bihar Board Class 7th Sanskrit अमृता भाग 2 एकादश: पाठ: डॉ० भीमराव: अम्‍बेदकर: | Dr. Bhimrao Ambedkar Class 7th Sanskrit Solutions

इस पोस्‍ट में हमलोग बिहार बोर्ड के कक्षा 7 के संस्‍कृत अमृता भाग 2 पाठ 11 डॉ० भीमराव: अम्‍बेदकर: (Dr. Bhimrao Ambedkar Class 7th Sanskrit Solutions) के सभी पाठ के व्‍याख्‍या को पढ़ेंगें।

एकादश: पाठ:
डॉ० भीमराव: अम्‍बेदकर:
(डॉ० भीमराव अम्‍बेदकर)

अभ्यास के प्रश्न एवं उत्तर

मौखिक
प्रश्न 1. अधोलिखितानां पदानाम् उच्चारणं कुरुत:
चतुर्दशे, महारजातौ, रत्नागिरिनगरस्य, स्थितात्, सेवायाम्, अस्पृश्यानाम्, महत्कार्यम्, अत्यजत्, इत्युपाधिम्, गृहीतवान् ।
संकेत : छात्र जोर-जोर से शुद्ध-शुद्ध उच्चारण करें।

प्रश्न 2. अधोलिखितानां पदानाम् अर्थं वदतः
जातः, तत्रैव, गृहीत्वा, कृतवान्, लब्ध्वा,
तत्, अत्यजत्, मरणोत्तरम्, विषमताम्, तिष्ठन्ति
उत्तर— जात: = उत्पन्न हुआ। तत्रैव = वहीं । गृहीत्वा = ग्रहण करके । कृतवान् किया। लब्ध्वा = पाकर । तत् = वह । अत्यजत् = छोड़ दिया। मरणोत्तरम् = मृत्यु के बाद । विषमताम् = असमानता को । तिष्ठन्ति = रहते हैं ।

लिखित :

प्रश्न 3. कोष्ठात् शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत:
(क) भीमरावस्य अम्बेदकरस्य जन्म मध्यप्रदेशे अभवत् ।          (उत्तरप्रदेशे / मध्य प्रदेशे )
(ख) भीमराव : मुम्बईनगरे कॉलेजशिक्षक: नियुक्त: ।               (मुम्बईनगरे / बिहारप्रान्ते)
(ग) भारतीयसंविधानस्य निर्माणे तस्य महद् योगदानं वर्तते       (अमेरिकीसंविधानस्य/भारतीयसंविधानस्य )
(घ) सः विधिशास्त्रस्य महान् पण्डितः आसीत् ।                     (गणितविषयस्य / विधिशास्त्रस्य)
(ङ) सः अस्पृश्यानां हिताय कार्यं कृतवान्                            (हिताय/ नाशाय)   

प्रश्न 4. निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरम् एकपदेन लिखित ।
(क) कस्मिन् प्रदेशे अम्बेदकरस्य जन्म अभवत् ?
(ख) कस्मिन् वर्षे अम्बेदकरस्य जन्म अभवत् ?
(ग) कस्मात् विश्वविद्यालयात् अम्बेदकरः डाक्रोपाधिं प्राप्तवान् ?
(घ) भारतीयसंविधानस्य मुख्यनिर्माता कः आसीत् ?
(ङ) जीवनस्य अन्तिमकाले अम्बेदकरः कं धर्मं गृहीतवान् ?
(च) अम्बेदकरस्य भास्वरं जीवनं कस्मिन् वर्ष समाप्तम् ?

उत्तर :
(क) मध्यप्रदेशे ।
(ख) 1891 तमे वर्षे ।
(ग) कोलम्बियाविश्वविद्यालयात् ।
(घ) बाबा साहेब भीमराव अम्बेदकरः ।
(ङ) बौद्धधर्मम् ।
(च) 1956 तमे वर्षे ।

प्रश्न 5. वचनपरिवर्तनं कुरुतः
                   एकवचनम्                   बहुवचनम्
                   पठति                             पठन्ति
उत्तर : (क) गच्छामि                      – गच्छामः ।
           (ख) खादति                       – खादन्ति ।
          (ग) विस्मरति                     – विस्मरन्ति ।
          (घ) आसीत्                       – आसन् ।
         (ङ) अभवत्                      – अभवन् ।
        (च) अस्मि                          – अस्मः ।
        (छ) तिष्ठति :                      – तिष्ठन्ति ।,

प्रश्न 6. ‘सत्यम्‘ ‘असत्यम्‘ वा लिखत :
यथा— मध्यप्रदेशस्य महूनामके नगरे अम्बेदकरस्य जन्म अभवत्     (सत्यम्)
उत्तर : (क) भीमराव अम्बेदकर : ईसाई धर्मं गृहीतवान् ।                (असत्यम्)
(ख) सः दलितानाम् अस्पृश्यानां हिताय महत्कार्यं कृतवान् ।              (सत्यम्)
(ग) सः भारतीयंसंविधानस्य मुख्यनिर्माता आसीत् ।                           (सत्यम्)
(घ) सः भारतस्य पञ्चम: विधिमन्त्री आसीत् ।                                    (असत्यम्)
(ङ) सः ‘भारतरत्नम्’ इति राष्ट्रीय सम्मानं प्राप्तवान् ।                          (सत्यम्)

प्रश्न 7. पदे योजयत :
(क) गृहम् + अगच्छंत्            = गृहमागच्छत्
(ख) इदम् + एव                     = इदमेव
(ग) मुनीनाम् + आश्रमः           = मुनीनामाश्रमः
(घ) फलम् + इव                   = फलमेव
(ङ) वनम् + आगच्छत्          = वनमागच्छत्
(च) शीघ्रम् + एव                 = शीघ्रमेव

प्रश्न 8. निम्नवाक्यानि घटनाक्रमेण संयोज्य लिखतः
अस्पृश्यतां दूरीकर्तुं महत्कार्यं कृतवान् । अस्य प्रारम्भिकी शिक्षा रत्नागिरिनगरे संजाता । भीमरावस्य जन्म 1891 ई० वर्षे अभवत् । अस्य जीवनं 1956 ई० वर्षे समाप्तम् अयं कोलम्बिया-विश्वविद्यालयात् डॉक्टरोपाधिं लब्धवान् ।
उत्तर : भीमरावस्य जन्म 1891 वर्षे अभवत् । अस्य प्रारम्भिकी शिक्षा रत्नागिरिनगरे संजाता । अयं कोलम्बिया विश्वविद्यालयात् डाक्टरोपाधिं लब्धवान् । अस्पृश्यतां दूरीकर्तुम् महत्कार्यं कृतवान् । अस्य जीवनं 1956 ई० वर्षे समाप्तम् ।

प्रश्न 9. सुन्धिं कुरंत :
(क) तत्र + एव             = तत्रैवं
(ख) इति + उपाधिम्   = इत्युपाधिम्
(ग) कदा + अपि        = कदापि
(घ) यदि + अपि        = यद्यपि
(ङ) नमः + ते           = नमस्ते
(च) वदामि + अहम् = वदाम्यहम्
(छ) सर: + तीरे      = सरस्तीरे

प्रश्न 10. विभक्तिनिर्णयं कुरुत:
यथा – महाविद्यालये            सप्तमी विभक्तिः
(ख) विधिशास्त्रस्य              षष्ठी विभक्तिः
(ग) प्रतिभाम्                     द्वितीया विभक्तिः
(घ) तस्य                          षष्ठी विभक्तिः
(ङ) हिताय                       चतुर्थी विभक्तिः
(च) स्थितात्                      पंचमी विभक्ति:
(छ) बालकेन                     तृतीया विभक्तिः

प्रश्न 11. प्रकृति-प्रत्यय-विभागं कुरुत:

दृष्ट्वा,  गृहीत्वा,  गत्वा,  लब्ध्वा,  स्थित्वा

उत्तर : दृष्टवा     = दृश् + क्त्वां
गृहीत्वा            = गृह + क्त्वा
गत्वा               = गम् + क्त्वा
लब्ध्वा            = लभ्· + क्त्वा
स्थित्वा           = स्था + क्त्वा

Read more– Click here
Read class 10th sanskrit– Click here
Patliputra Vaibhawam class 10th Sanskrit arth YouTube- Click here